Wat is de impact van het PFAS-voorstel en welke gevolgen heeft dit voor de koeltechnische branche?

Samen met Duitsland, Zweden, Noorwegen en Denemarken werkt Nederland aan een voorstel om het gebruik van PFAS in Europa terug te dringen. De impact voor de koeltechnische branche, als het voorstel wordt overgenomen, is groot. Hoe groot, dat leggen we je uit in dit artikel.

Wat zijn PFAS?

PFAS, beter bekend als per- en polyfluoralkylstoffen, is een verzamelnaam voor zo’n 6.000 niet-natuurlijke chemische stoffen die in allerlei producten zitten. Denk hierbij aan producten zoals regenkleding, anti-aanbaklaag pannen, mobiele telefoons en cosmetica, maar ook aan in HFK- en HFO-koudemiddelen zoals R1234ze en R134a. Bij productie in fabrieken, bij gebruik en via afvalstromen komen sommige PFAS onbedoeld in het milieu terecht, en ook in ons voedsel en drinkwater. Deze stoffen zijn niet afbreekbaar en hopen zich in de loop der jaren op. Gezien de schadelijke eigenschappen van PFAS kan dit een risico vormen voor het milieu én voor onze gezondheid. De eigenschappen verschillen per specifieke PFAS. De ene PFAS is schadelijker dan de andere. Eén ding is zeker: PFAS breken niet of nauwelijks af in het milieu.

Wat was de aanleiding van het PFAS-voorstel?

De aanleiding tot dit voorstel zijn de mogelijke risico’s van PFAS. Daarom is twee jaar geleden besloten om tot een voorstel te komen om het gebruik van alle PFAS-stoffen fors te beperken. Het voorstel moet leiden tot maatregelen die worden opgenomen in REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals). Dit is een EU-richtlijn uit 2007 die als doelstelling heeft om milieu- en gezondheidsrisico’s van chemische stoffen in kaart te brengen en te beperken.

Indienen voorstel

Het voorstel wordt in januari 2023 ingediend bij het ECHA (European Chemicals Agency) waar het door de wetenschappelijke comités van deze organisatie wordt beoordeeld. De vervolg- en laatste stap in het besluitproces is dat de Europese lidstaten dit gaan beoordelen en dat het Europees Parlement hier uiteindelijk een besluit over gaat nemen. De verwachting is dat dit medio 2025 zal gebeuren.

Wat betekent dit voor de F-gassenverordening?

Er is tot op heden nog onvoldoende bekend over de inhoud van het PFAS-voorstel. Wat wel steeds duidelijker wordt is dat de mogelijkheid bestaat dat er in het voorstel ook restricties zijn opgenomen voor het gebruik van HFK’s en HFO’s. Een gevolg hiervan kan zijn dat de PFAS-bepalingen mogelijkerwijs gevolgen heeft voor de F-gassenverordening. Mogelijk kan het leiden tot een strengere en snellere uitfasering, terwijl er juist al een voorstel ligt om de uitfasering te versnellen. Het Noorse Milieuagentschap, dat betrokken is bij de uitwerking van het PFAS, vindt het niet vreemd om naast de F-gassenverordening, nog meer maatregelen te treffen. Het doel van de F-gassenverordening is het beschermen van het milieu door de uitstoot van gefluoreerde broeikasgassen, en daarmee schadelijke emissies, te verminderen Andere problemen die bij F-gassen spelen, worden echter niet afdoende aangepakt volgens het Noorse Milieuagentschap.

Definitie

Binnen de koeltechnische branche zorgt het voorstel nu al tot felle discussies. Of het voorstel impact heeft op synthetische koelgassen, op de F-gassenverordening en welke HFO’s en HFK’s onder het uiteindelijke voorstel gaan vallen, is nog niet bekend. Dit is afhankelijk van de PFAS-definitie die het comité gaat hanteren. Op dit moment is het gangbaar om stoffen tot de PFAS te rekenen, waarbij er ten minste één koolstofatoom in de koolstofketen bezet is met fluor. Deze stof heeft dus in het molecuul een CF₂- of CF₃-groep.

HFK’s en HFO’s

Wordt de brede definitie ook in het voorstel gevolgd, dan heeft dit impact op een aantal hoog GWP koudemiddelen, zoals bijvoorbeeld R134a. Maar tevens ook op HFO’s, zoals R1234yf en R1234ze. Deze worden dan ook als PFAS beschouwd en gaan dan onder de beperkende maatregelen vallen. Andere koudemiddelen, zoals bijvoorbeeld R32, vallen niet onder die definitie en ondervinden derhalve geen impact als het voorstel wordt doorgevoerd.

Bronnen: Cooling Post, Norwegian Environment Agency, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, RIVM/pfas